Psorijaza na glavi – kako izgleda i kako se leči

Psorijaza skalpa

Svako može da dobije psorijazu. U Srbiji od ovog oboljenja pati oko 2% stanovništva, odnosno oko 150.000 ljudi, a javlja se podjednako i kod žena i kod muškaraca. Psorijaza može da se pojavi u bilo kojoj dobi ali se najčešće dijagnostikuje kod osoba starosti od 15 do 25 godina. Mnogo češće se javlja kod belaca.

Psorijaza se često javlja na glavi, usled čega može da dođe do pojave nežne, suve, ljuspaste kože ili površina sa plakom koji je jako krastav. Ovaj plak može da se peruta ili ljušti kao krupni komadi kože. Psorijaza glave može da liči na seboreični dermatitis, međutim, kod tog oboljenja simptomi su masne ljuspe a ne suve.Mnoge osobe koje imaju seboreju pomisle da imaju psorijazu na temenu glave.

Šta je psorijaza vlasišta? Kada može da se javi?

Psorijaza je zapaljensko oboljenje kože od koga, prema nekim procenama, pati oko 2% odrasle populacije. Psorijaza kod dece može da se javi pre prve godine života ali je najčešća između 5. i 8. godine. Psorijaza na koži izaziva pojavu ljuspastih, kvrga koje svrbe. Neke osobe imaju genetske predispozicije za psorijazu. Izgleda da su za to odgovorni nasleđeni geni koji imaju ulogu u kontroli imunog sistema.

Kako izgleda psorijaza ?

Psorijaza izgleda kao crvene, blago uzdignute ljuspaste kvržice koje se sjedinjuju i formiraju plakove (ploče). Psorijaza se obično javlja na laktovima i kolenima, ali i na bilo kom drugom delu kože. Kod brojnih ljudi je karakteristična i psorijaza vlasišta. Kao i kod psorijaze na bilo kom drugom delu tela, plakovi na koži glave stvaraju višak ljuspi i mogu da svrbe. Ozbiljan oblik bolesti može da dovede do gubitka kose koja će ponovo porasti, pod uslovom da se bolest drži pod kontrolom. Psorijaza na glavi je donekle teška za lečenje jer je vlasište prekriveno dlakama u dovoljnoj meri da one predstavljaju prepreku za primenu topičkih medikamenata.

Šta su uzroci i faktori rizika za pojavu psorijaze skalpa?

Opšteprihvaćeno mišljenje je da je psorijaza skalpa, kao i sve druge vrste psorijaze, povezana sa genetskim defektom koji pogađa određene delove imunog sistema. Nesumnjivo postoje i faktori životne sredine koji je pokreću kod osoba koje imaju genetske predispozicije. Mišljenje da „emocionalni stres“ ima uzročnu ulogu ili bar dovodi do pogoršanja psorijaze, teško je dokazati. Međutim, ne dovodi se u pitanje to da psorijaza u kosi može da bude izuzetno stresno iskustvo.

Koji su simptomi i znakovi psorijaze vlasišta? Da li ona može da dovede do gubitka kose?

Psorijaza izgleda kao kvržica okružena ljuskom. Kada se ovi kožni mehurići sjedine, formira se plak koji je veoma često prekriven debelim slojem orožnale kože. Kada ljuska počne da se ljušti, to izgleda kao perut i može da deluje veoma ružno. Češanje ovih plakova, bilo zbog svraba ili želje da ih uklonite, veoma je loša ideja zbog nečega što se zove Kebnerov fenomen (poznat i kao Kebnerov odgovor ili izomorfni odgovor). Ovo može da dovede do toga da psorijaza izazove pojavu površina pod upalom ili traume. Češanje ovih ljuspi će samo pogoršati stanje. Premda većina pacijenata kod kojih se javi psorijaza na glavi ne primećuje opadanje kose, u težim slučajevima može da se javi obimno alopecično opadanje kose (alopecija).

Razlike između psorijaze na koži glave i seboreičnog dermatitisa

Povremeno može da dođe do toga da se seboreični dermatitis pomeša sa psorijazom na koži glave jer oba izazivaju obimno ljuspanje kože i svrab. Patološki pregled materijala biopsije kože ponekad može da bude od koristi kod razlikovanja ova dva oboljenja. Iz praktičnih razloga, ovo je veoma retko neophodno jer većina pacijenata sa psorijazom na glavi ima tipične psorijatične lezije na drugim delovima tela, kao što su laktovi, kolena ili torzo. Osim toga, oba oboljenja reaguju na iste topičke medikamente.

 Psorijaza na glavi lečenje?

Dermatolog je specijalista koji će dijagnostikovati i odrediti lečenje za brojna oboljenja skalpa. U druge lekare koji su uključeni u lečenje pacijenata sa psorijazom spadaju lekari opšte prakse, internisti i reumatolozi.

Kako lekari dijagnostikuju psorijazu  na glavi ?

Činjenica da je skalp površina pokrivena dlakama, kod mnogih ljudi otežava dijagnostikovanje i određivanje lečenja. Ako su ljuspasti plakovi prisutni na delovima tela u rasporedu koji je karakterističan za psorijazu, onda je dijagnostikovanje bolesti kože glave mnogo lakše.

Da li postoje prirodni lekovi za psorijazu na glavi ?  Postoje li posebni šamponi ?

Najvažnija stvar kod lečenja psorijaze na glavi je određivanje delotvornog leka koji će se primenjivati na koži. I kosa i ljuspe koje pokrivaju obolelo mesto deluju kao prepreka za lečenje. Uklanjanje ljuspi na bezopasan način je veoma važno. To se može postići čestim pranjem kose. Od korist mogu da budu šamponi koji sadrže katran, selen ili salicilnu kiselinu. Ovo ćete u početku možda morati da radite najmanje dva puta dnevno, ako su ljuspe dovoljno debele. Veoma je važno da nežno trljate kožu glave vrhovima prstiju a ne noktima.

Poželjno je da ljuspanje nije posledica suvoće, već preteranog stvaranja orožnalog sloja kože. Povremeno će možda biti neophodno da na kožu glave nanesete mineralno ulje tokom noći. Da ne biste napravili nered, obavezno na glavu stavite kapu za tuširanje ili plivanje. Kod umerenog ili težeg oblika bolesti, često je potreban dodatak topičkih steroida. Jačina steroida će zavisiti od težine oboljenja. Vrsta nosača steroida (losion, rastvor ili pena) zavisi od lekara i želje pacijenta. Veoma je važno da lek mora da prodre kroz sloj kose da bi mogao da dospe do kože glave. Ponekad su za lečenje psorijaze na koži glave korisni drugi medikamenti, kao što su topički kalcipotriol, odnosno kalcipotrien u obliku losiona ili pene.  Neki lekovi za psorijazu su dostupni u obliku kombinacije topičkih steroida i kalcipotriena.

Kako izgleda ambulantno lečenje psorijaze vlasišta ?

Retko ima koristi od injektiranja triamcinolon acetonida direktno u psorijatični plak. Osim što je bolno, dejstvo traje samo oko 6 nedelja, i to u najboljem slučaju. Ultraljubičasto svetlo talasne dužine od približno 313nm (uskopojasni UVB) delotvorno je kod psorijaze. Međutim kad je u pitanju psorijaza na glavi, kosa može da predstavlja prepreku za delotvorno administriranje, ukoliko se ne ukloni ili razdeli. Egzajmer laser stvara lasersko svetlo ove UV talasne dužine i može da bude od koristi ako je zahvaćen ograničeni deo skalpa.

Koji lekovi se koriste za lečenje psorijaze na glavi ?

Ako je psorijaza vlasišta deo teškog oblika psorijaze, previše obimnog da bi se lečio topičkim medikamentima, onda mogu da budu neophodni lekovi koji se daju oralno ili u obliku injekcija. Svi ovi lekovi predstavljaju veći rizik od topičkih. Tu spadaju lekovi za oralnu upotrebu poput metotreksata, ciklosporina, acitretina, apremilasta, kao i neki takozvani biološki lekovi koji se administriraju venskom infuzijom (infliksimab/remicade) ili injektiranjem u dublje slojeve kože poput etenercepta (enbrel), adalimumaba (humira) i ustekinumaba (stelara), sekikunimaba (cosentyx) i iksekizumaba (taltz). Možda će biti neophodne redovne laboratorijske analize zbog posmatranja toksičnosti koja je povezana sa ovim sistemskim lekovima za lečenje psorijaze.

Kakve su prognoze za psorijazu vlasišta ? Da li je izlečiva ?

Budući da je psorijaza neizlečive, sem u slučaju čudotvornog spontanog izlečenja, oni koji pate od nje moraju da znaju da je neophodna stalna nega da bi se psorijaza na glavi držala pod kontrolom. Uz predanu pažnju, psorijaza vlasišta može da se kontroliše.