Ablacija retine (mrežnjače oka) simptomi, lečenje, prognoza
Ablacija retine predstavlja vrlo ozbiljan poremećaj oka gde je mrežnjača odvojena od slojeva koji se nalaze ispod mrežnjače. U takvom stanju, mrežnjača je onemogućena da obavlja svoje osnovne funkcije i dolazi do pogoršanja vida različitog stupnja.
Mrežnjača je deo nervnog sistema oka i sastoji se od fotoreceptora koji prikupljaju vidne informacije i šalje ih u centar za obradu informacije koji se nalazi u potiljačnom režnju mozga. Osnovna funkcija mrežnjače je u formiranju kvalitetne slike i njenom prepoznavanju. Ukoliko se ablacija mrežnjače ne leči na vreme – može doći po potpunog gubitka vida koji se ne može izlečiti!
Kako nastaje ablacija mrežnjače?
U osnovi ablacije mrežnjače stoje degenerativne promene, a one nastaju zbog povreda, genetske predispozicije, miopije, a može nastati i nakon operacije katarakte.
Povećan rizik od nastanka ablacije mrežnjače imaju pacijenti koji boluju od sledećih bolesti:
– povišen očni pritisak ( glaukom )
– uznapredovali stepen AIDS-a
– Eklampsija ( sistemska bolest kod trudnica )
– Homocisteinurija
– Izrazito povišen krvni pritisak ( preko 180 / 120 )
– Tumori koji su dali metastaze u oku
– Retinoblastom
– Pretežak fizički rad u neposrednoj prošlosti
– Kratkovidost
– Prethodna ablacija mrežnjače drugog oka
– Pušenje i pasivno pušenje
– Stiklerov sindrom
– Von Hipel – Lindau sindrom
Ablacija retine može nastati i nakon laserske korekcije vida i hirurškog lečenja dijabetičke retinopatije.
Vrste ablacije retine
Ablacija retine može nastati na 3 načina, pa je na osnovu toga i napravljena podela:
– Regmatogena ablacija – ona nastaje zbog rascepa mrežnjače, bilo na sredini mrežnjače ili na periferiji
– Trakciona ablacija – ovaj tip ablacije nastaje kao posledica stvaranja opne na vrhu mrežnjače koje povuku upolja ili unutra mrežnjaču i tako naprave oštećenje
– Eksudativna ablacija – nastaje kao posledica nakupljanja tečnosti usled zapaljenja, povrede ili vaskularnog oboljenja u šupljem prostoru ispod mrežnjače – posledično dolazi do potpunog razdvajanja mrežnjače od ostatka slojeva oka. Ovaj tip ablacije može nastati i usled dejstva tumora – radi se o horodialnom melanomu.
Iako se povrede oka uvek klasifikuju kao glavni uzročnik ablacije mrežnjače, istraživanja su pokazala da je povreda uzrok nastanka ablacije mrežnjače samo u 11 % slučajeva. Kao glavni uzrok degenerativnih promena navode se vaskularni poremećaji.
Dijagnostikovanje ablacije mrežnjače
Snimanje očnog dna i oftalmoskopija su suverene metode dijagnostikovanja ablacije mrežnjače. Iako je snimanje očnog dna skuplja i komplikovanija metoda, njom se najpreciznije utvrđuje lokalizacija ablacije i stepen oštećenja mrežnjače. Pre ovih metoda, lekar oftalmolog uzima podatke o istoriji bolesti, o drugim problemima sa vidom, o porodičnoj predispoziciji i obraća pažnju na faktore rizika. Nakon toga, pristupa pregledu gde proverava reakciju zenica na svetlost, meri očni pritisak, traži znakove povrede i ispade u vidnom polju.
Simptomi ablacije retine
Simptomi se mogu pojaviti već na početku bolesti:
- osoba vidi zamućenje u vidu sitnih tačkica i tačkice koje svetlucaju ( fotopsija )
- osoba zapaža siluetu u obliku mušice koja lebdi u celom vidnom polju, ili u vidu končića koju su raspleteni po vidnom polju
- osobe prijavljuju da tela i objekte vide iskrivljeno, poput talasa
- mnoge osobe već nakon par dana velikom brzinom gube vid, oni to opisuju “kao da im se ispred očiju spušta pozorišna zavesa”
Lečenje ablacije retine
Postoji nekoliko metoda lečenja ablacije retine, a odabir metode zavisi od tipa ablacije, nivoa oštećenja i zdravstvenog stanja samog pacijenta.
Od metoda se primenjuju:
- Fotokoagulacija – kod manjih povreda – kada retina nije potpuno odvojena od slojeva ispod. Fotokoagulacija se vrši laserom koji spaljuje delove oko oštećenog mesta na mrežnjači i tako stvara ožiljke kojima odvojenu mrežnjaču priljubljuje za ostatak oka.
- Kriopeksija – ova metoda se vrši ledenom sondom – takođe dolazi do stvaranja ožiljka koji održava mrežnjaču u mestu
- Retinopeksija – pomoću mehura gasa koji usisava vazduh između odvojene mrežnjače i ostatka oka i tako je spaja sa okom.
- Vitrektomija – ovo je najpoznatija metoda a koristi se kod umereno teških oštećenja mrežnjače. Ovo je jedina metoda koja iziskuje anesteziju i obavlja se u bolnici. Hirurg prvo sklanja odvojenu mrežnjaču, uklanja ožiljke i tečnost ispod nje a onda je vraća na svoje prvobitno mesto. Vitrektomija je metoda koja je najviše i uznapredovala – uz pomoć nje, moguće je posmatrati zadnji segment oka, jako je precizna metoda a nožići za operaciju ( vitrektomi ) gotovo da ne ostavljaju nikakve tragove od operacije. Vitrektomija se koristi u kombinaciji sa drugim metodama i u lečenju katarakte i u lečenju oboljenja oka nastala komplikacijom dijabetesa. Pacijent se uvodi u lokalnu anesteziju, osim kod dece gde se radi opšta. Operacija traje do 45 minuta, a postoperativni oporavak u bolnici traje maksimalno do 2 dana. U periodu posle operacije, treba izbegavati letove avionom ( zbog razlike u nadmorskoj visini ) jer može doći do povećanja očnog pritiska i posledičnog pucanja retine. Ponekad se, operacijom, stvori i veći broj ožiljaka što je opet indikacija za novu operaciju uklanjanja samih ožiljaka.
Prognoza izlečenja ablacije retina
85 % slučajeva se uspešno leči sa jednom operacijom, ostavljajući tako samo 15 % pacijenata kojima je potrebno izvršiti dodatnu operaciju. Nakon operacije, pacijent skoro u potpunosti povrate vid posle nekoliko nedelja iako se vid nikada ne može vratiti na idealno stanje.
Ipak, ovo su ohrabrujući rezultati jer se do pre 30 godina, ablacija retine uglavnom završavala slepilom.
Ablacija retine se javlja kod 5 osoba na 100.000 ljudi godišnje. Ablacija mrežnjače se češće javlja kod ljudi srednjih godina ili u starijoj populaciji, gde se ablacija javlja u 20 osoba na 100.000 ljudi. Ablacija mrežnjače retko ostaje bez simptoma – samo 6 % pacijenata ne oseća nikave tegobe. Kraktovidi ljudi su u nešto većem riziku od dobijanja ablacije retine – skoro dve trećine ablacija se javlja zapravo kod ljudi koji su kratkovidi.
Veliki rizik predstavlja i uznapredoali stadijum dijabetesa koji pored bubrežnih ćelija i nerava zahvata i oči.
Iako se ablacija retine uglavnom dešava na jednom oku, 15 % pacijenata razvija ablaciju i na drugom oku, a operacije katarakte u prošlosti povećavaju ovaj rizik.
Zaključak
Važno je rano prepoznati faktore rizika za ablaciju mrežnjače – ukoliko ste operisali kataraktu ili imali oboljenja oka, laserom se potpuno eliminiše mogući nastanak ablacije. Ako je, pak, došlo do ablacije mrežnjaće, hitno me mora hirurški lečiti ablacija, u privh 24 sata, dok ablacija ne zahvati i makulu oka. Simptomi i mrlje pred očima se nikako ne smeju propustiti slučaju – ablacija mrežnjače je opasna bolest koja može dovesti do definitivnog slepila za manje od godinu dana!
