Ileus – vezana creva – simptomi, uzrok, komplikacije, lečenje

Ileus predstavlja teško medicinsko stanje prekida u pasaži creva.

Ileus (zapetljaj ili preplet creva) je izrazito bolno stanje koje ima fatalne posledice ukoliko se blagovremeno ne počne lečenje.

Usled promena u kvalitetu života u 21.veku, ileus se sve više razvija: stvari koji mogu da začepe suženje creva se sastoji od nerazgradivih materija kao što su masti i belančevine, često “zavežu” creva, a današnja ishrana obiluje namirnicama bogatih mastima i proteinima.

Ileus, ili zapetljaj creva, ima nekoliko uzroka nastanka – oni mogu biti unutrašnji ili spoljašnji.

Deo creva koji najčešće bude zavezan jeste tanko crevo, javlja se nakon intervencija na tankom crevu ili kao odgovor na zapaljenske procese u trbušnjoj maramici, kao i usled tumora, ili uklještenih kila.

Uzroci nastanka vezanih creva

Uzroci koji mogu da izazovu preplet creva su brojni, a poseban rizik imaju deca i stariji ljudi – deca čiji se rad creva nije u potpunosti formirao, i stariji ljudi čiji organi gube na funkcionalnosti kroz godine.

Do prestanka rada creva često dolazi nakon operativnog zahvata na nekom stomačnom organu – kao posledica operacije, dolazi do slabijeg rada creva, posebno ako je tokom operacije slučajno zakačen neki nerv koji oživčava creva.

Takođe, stanja kao što su tromboza krvnih sudova, lako mogu da zapuše uske delove creva i na taj način prekinu pasažu creva.

U bitne faktore koji izazivaju zapetljaj creva ubrajaju se i karcinomi organa trbušne duplje koji širenjem mogu da deluju na širinu creva, kao i da zid creva probiju što uglavnom daje fatalne posledice. Lečenje ileusa izazvanog karcinomom se leči tako što se leči karcinom, a oštećeno crevo leči lekovima.

Vezana creva kod dece

Deca su sklona crevnim infekcijama, pogotovo deca predškolskog uzrasta, a čest izazivač je parazit askaris koji je velike dužine i u crevu može da se sklupča i da blokira pasažu creva.

Ukoliko kod deteta primetite da ne obavlja nuždu i da se često drži za stomak, obratite se lekaru, jer su upravo ovi simptomi karakteristični za sindrom vezanih creva.

Preplet creva se kod dece javlja relativno retko, ali kada se javi, može u većem procentu da izazove sepsu.

Ileus – simptomi

Glavni simptomi nastanka ileusa jesu bol u stomaku koje prožima ceo stomak i velikog je intenziteta, mučnina, povraćanje, rastezanje stomaka i izostanak stolice i vetrova.

Ovi simptomi koji ukazuju na zapetljaj creva mogu varirati u zavisnosti od mesta i dužina trajanja bolesti.

Tipični bolovi su oštri, javljaju se na svakih 4 -5 minuta, a karakterističnu su za vezana creva u donjoj trećini.

Tipični simptomi za vezana creva u gornjoj trećini jesu mučnina i povraćanje. Usled progresije ileusa, dolazi do rastezanja stomaka, ono se javlja kod svih oblika ileusa.

Izostanak stolice i vetrova se javlja kasnije, i mnogi pacijenti pre javljanja lekaru imaju povremene prolive kao posledicu ubrzanog rada creva. Sadržaj koji je pacijent povratio takođe govori o uznapredovalosti opstrukcije creva – kada se razvije mizerere ( povraćeni sadržaj sa primesama fecesa ), onda je to alarmantni znak koji govori da postoji zapetljaj creva i da su cela creva zahvaćena. Tada se hitno vrši operacija otklanjanja uzroka vezanih creva.

Ostali karakteristični simptomi koji ukazuju na zapetljaj creva su:

Pacijenti koji imaju ileus često imaju povećan broj otkucaja srca u minuti, kao i smanjeni krvni pritisak. Razlog ovih kardiovaskularnih problema jeste nedostatak vode, odnosno dehidracija organizma, usled dugog povraćanja i velikog broja tečnih stolcia i proliva.

Gubitak vode na dnevnom nivou iznosi između 7 – 8 litara, tj., čoveku ne ostaje dovoljna količina vode kako bi organizam neometano funkcionisao – dehidracija je ozbiljno stanje koje može dovesti do kome i smrti u takvim situacijama, plasira se infuzija i vrši se intravenska nadoknada izgubljene tečnosti.

Komplikacije ileusa

Najteža komplikacija koju vezana creva mogu da daju jeste sepsa.

U crevu koje je vezano, dolazi do nakupljanja bakterija i produkata njihove razgradnje, a obzirom na oštećenje crevnog zida, dolazi do premeštanja bakterija i njihovih otrova u krvne sudove, odnosno, cirkulaciju, i trbušnu duplju, i tada dolazi do razvoja septikemije i opšteg trovanja organizma.

Ukoliko je zapetljaj creva nastao otkačenjem tromba sa mesta njegovog nastanka, dolazi do značajnog sniženja krvnog pritiska, ekstenzivnog gubitka natrijuma, značajnog gubitka proteina, povećanja uree i kreatinina u krvi, kao i povećan broj otkucaja srca ( preko 120 u minuti ).

Dijagnoza vezanih creva

Prilikom pregleda pacijenta sa potencijalno vezanim crevima, lekar uvek obraća pažnju na to da li postoji neki ožiljci natrbuhu od hirurških intervencija kao i stepen raširenosti stomaka.

Slušalicama, lekar može da uoči usporen rad creva, a u dijagnostici, poseban značaj se pridaje “fenomenu pretakanja” kada se direktno čuje kako postoje pauze u prolazu hrane kroz vezani deo creva.

Jako je bitno eliminisati postojanje trbušnih kila koje daju slične simptome kao i vezana creva.

Pregled rektuma i anusa je obavezan – moraju se isključiti postojanje krvarenja koje je posledica karcinoma debelog creva i rektuma, kao i postojanje infarkta creva, koji daje slične simptome kao i zapetljaj creva.

Nakon fizikalnog pregleda, slede precizne dijagnostičke metode.

U upotrebi je radiografija stomaka u stojećem položaju, kako bi se precizno lociralo mesto ileusa.

Preciznost ove metode je oko 60 %.

U situacijama kada se ne može sa sigurnošću postaviti dijagnoza vezanih creva uz pomoć pregleda i rentgena, koriste se i kompjuterska tomografija, kao i ultrazvuk ako se radi o trudnicama.

Laboratorijske analize ne pomažu u postavljanju same dijagnoze ileusa, ali su od izuzetne važnosti u proceni stepena dehidracije organizma i planiranja nadoknade tečnosti. Bolesnicima koji imaju vezana creva se obavezno mora odraditi kompletna krvna slika i biohemijske analize, pre svega vrednosti natrijuma, kalijuma, hlora, karbonata, uree i kreatinina u krvi.

Lečenje vezanih creva

Osnovna pravila u lečenju vezanih creva jeste NPO režim ( ništa na usta ), plasiranja sonde, nadoknada vode i značajnih elektrolita, stimulacija creva lekovima i korišćenje klizme.

Pacijentima se ne smeju davati sredstva za ublažavanje bolova do postavljanja dijagnoze vezanih creva i donošenja odluke o operativnom ili konzervativnom lečenju.

Prvo se plasira sonda ( kroz nos u trbušnu duplju ), kako bi došlo do uklanjanja gasa i sprečavanja prelaza crevnog sadržaja u disajne puteve.

Nakon toga, pristupa se nadoknadi tečnosti i elektrolita, slanim rastvorima uz dodatak kalijuma.Paralelno sa tim, prate se vrednosti otkucaja srca i krvnog pritiska.

Rad creva se stimuliše davanjem lekova kao što je to Prostigmin ili Hydegin, a mogu se upotrebiti i lekovi poput Cysaprid-a.

Operacija se primenjuje kada navedene metode za lečenje zapleta creva nisu dale značajan napredak u izlečenju.