Multipli mijelom simptomi, klinička slika, lečenje, prognoze za preživljavanje

Šta je multipli mijelom ?

Multipli mijelom je karcinom plazma ćelija, tipa belih krvnih zrnaca koja se nalaze u koštanoj srži. Ova bolest pogađa kosti, imuni sistem, bubrege i crvena krvna zrnca.

Multipli mijelom je poznat i kao mijelom ili mijelom plazma ćelija.

Šta je multipli mijelom?

Multipli mijelom je tip karcinoma. Karcinom se javlja kada se struktura DNK u ćelijama menja. To se zove genetska mutacija. Ta mutacija dovodi do naglog razmnožavanja ćelija i obolele ćelije ne odumiru. To dalje dovodi do nakupljanja mutiranih ćelija i do stvaranja tumora.

Plazma ćelije su bela krvna zrnca. Većina belih krvnih zrnaca nastaje u koštanoj srži – mekom, sunđerastom tkivu koje se nalazi unutar većine kostiju. Ta bela krvna zrnca proizvode antitela, po imenu imunoglobin. Imunoglobin služi da se izbori sa infekcijama.

Kod se razvije multipli mijelom, dolazi do stvaranja previše plazma ćelija u koštanoj srži. U normalnim okolnostima, manje od 5% koštane srži se sastoji od plazma ćelija. Kod se razvije multipli mijelom, plazma ćelije čine i više od 10% koštane srži.

Kod ovog tipa raka, grupa abnormalnih belih krvnih zrnaca (ćelije mijeloma) se nekontrolisano razmnožavaju u organizmu. To izaziva previsok nivo imunoglobina. Abnormalne ćelije se obično prvo množe u koštanoj srži u kičmi. Odatle odlaze u krvotok i u druge delove tela, i tako napadaju koštanu srž u svim delovima organizma. Te ćelije se nakupljaju u koštanoj srži, ali i u tvrdoj koštanoj masi. Pošto se nakupljaju u različitim kostima, izazivaju više tumora. Odatle i naziv multipli mijelom.

Za razliku od mnogih drugih vrsta tumora, multipli mijelom se širi kroz krvotok. Pošto se može raširiti veoma brzo u različite delove tela, lečenje je veoma teško.

Multipli mijelom simptomi i klinička slika

Znaci i simptomi multiplog mijeloma zavise od stadijuma raka, ali i opšteg zdravstvenog stanja pacijenta. U ranijim fazama simptomi često ne postoje.

Ponekad rutinski test krvi ili urina pokaže prisustvo abnormalnih proteina, po imenu monoklonalni proteini (M proteini). To je često indikator multiplog mijeloma.

Ostali simptomi multipli mijeloma uključuju bolove u kostima, a posebno u leđima, karlici, rebrima i lobanji; i visok nivo kalcijuma u krvi, jer se kalcijum iz kostiju rastvara i odlazi u krvotok.

Klinička slika je prepoznatljiva zbog poremećaja nivoa kalcijuma

Visok nivo kalcijuma u organizmu može izazvati:

• Jaku žeđ i često mokrenje
• Zbunjenost
• Zatvor
• Gubitak apetita
• Mučninu i povraćanje
• Bolove u stomaku

Zbog promene u belim i crvenim krvnim zrncima javljaju se sledeći simptomi:

• Zamor, iscrpljenost i letargija
• Problemi sa disanjem
• Česte infekcije
• Lako se stvaraju modrice na koži
• Krvarenje iz nosa i desni i slična, neobjašnjiva krvarenja

Ostali vidovi oštećenja uključuju oštećenje bubrega i kičmene moždine, zbog čega se između ostalog, javljaju simptomi kao što je  osećaj obamrlosti, slabosti i osećaj trnjenja u nogama.

Multipli mijelom – faktori rizika

Naučnici još uvek nisu sigurni šta izaziva multipli mijelom, ali faktori rizika su verovatno sledeće stvari:

• Starost povećava i rizik od multiplog mijeloma – 96% obolelih ima više od 45 godina, a 75% od ukupnog broja obolelih ima više od 70 godina.
• Genetika je faktor rizika.
• Gojaznost povećava šanse od nastanka mnogih vrsta raka, uključujući i multipli mijelom.
• Ishrana sa malo ribe i zelenog povrća može imati uticaja na razvoj bolesti.
• Oboleli od AIDS-a i ljudi zaraženi HIV-om imaju veći rizik od multiplog mijeloma.
• Smatra se da izloženost nekim hemikalijama može imati uticaja na bolest. Od multiplog mijeloma često oboljevaju ljudi koji rade u poljoprivrednom sektoru, kao i u industriji kože, kozmetike i nafte.
• Izlaganje određenim hemikalijama i proizvodima se smatra faktorom rizika – farbama za kosu, plastici, različitim vrstama prašine (npr. od drveta), azbestu, herbicidima, insekticidima i proizvodima od nafte.
• Izlaganje radijaciji je veliki faktor rizika. Mnogi ljudi koji su preživeli Hirošimu i Nagasaki su imali multipli mijelom.
• Smatra se da autoimuna oboljenja, poput reumatskog artritisa, povećavaju rizik od multiplog mijeloma.
• Monoklonska gamapatija drastično povećava rizik od multiplog mijeloma.

Multipli mijelom – dijagnoza

Da bi se postavila dijagnoza multiplog mijeloma nije dovoljna klinička slika, pacijent mora da uradi testove krvi i urina, rentgenske snimke i magnetnu rezonancu ili kompjutersku tomografiju, kako bi se utvrdilo oštećenje kostiju. Često se radi i biopsija koštane srži, kako bi se proverilo prisustvo ćelija mijeloma.

Postoji nekoliko sistem određivanja stadijuma multiplog mijeloma, a najčešće se koristi Duri-Salmonov sistem, koji koristi četiri faktora za određivanje stadijuma multipli mijeloma:

• Broj crvenih krvnih zrnaca
• Količina kalcijuma u krvi
• Količina M proteina u krvi
• Stanje kostiju kod pacijenta.

U prvom stadijumu, nivo kalcijuma u krvi je normalan, kao i broj crvenih krvnih zrnaca (ili je neznatno niži). Nivo M proteina u krvi je nizak i nema oštećenja kostiju, ili je oštećenje vrlo malo. Većina pacijenata u ovom stadijumu nezna da ima multipli mijelom jer se ne javljaju simptomi.

U drugom stadijumu, nivo kalcijuma i crvenih krvnih zrnaca se i dalje kreće u granicama normale, a nivo M proteina je nizak. Jedna ili dve kosti su verovatno oštećene, a u nekim slučajevima prisutno je i oštećenje bubrega.

U trećoj fazi, broj crvenih krvnih zrnaca je nizak i mogu se javiti simptomi anemije. Nivo kalcijuma u krvi je visok, kao i količina M proteina, i oštećene su dve ili tri kosti. Mogućnost oštećenja bubrega se drastično povećava.

Multipli mijelom lečenje

Većina pacijenata u prvom stadijumu bolesti ne dobija nikakav direktan tretman, ali se stanje redovno prati.

U drugom i trećem stadijumu, obično se koristi hemioterapija kako bi se bolest kontrolisala.

Cilj terapija je da se kancer kontroliše i da se kancerogene ćelije u koštanoj srži unište, kao i da se spreči njihov ponovni razvoj. Osim toga, terapija olakšava bolove, anemiju i ublažava oštećenje bubrega.

Hemioterapija se primarno koristi da se ćelije mijeloma potpuno unište. Obično se hemioterapija prima intravenski ili se tablete uzimaju oralno. Hemioterapija obično traje nekoliko meseci a pacijent koji ima multipli mijelom se u ovoj fazi bori za preživljavanje. Neželjena dejstva uključuju povraćanje, mučninu, dijareju, iscrpljenost, osip po koži, neplodnost i opadanje kose, ali simptomi se povlače kada se prestane sa ovim vidom lečenja. Kosa normalno počinje da raste u roku od tri do šest meseci nakon tretmana.

Transplantacija matičnih ćelija je druga opcija. Nakon hemioterapije, pacijent dobija matične ćelije u vidu transfuzije. Da li će ova terapija biti uspešna zavisi od stadijuma bolesti, životne dobi i opšteg zdravstvenog stanja pacijenta.

Multipli mijelom – drugi vidovi terapije

Nakon inicijalnog tretmana, obično se prepisuju kortikosteroidi. To se radi da bi se imuni sistem stimulisao da zaustavi razvoj novih kancerogenih ćelija u koštanoj srži, ali je još uvek nejasno po kom principu se ovo dešava.

Talidomid je još jedan lek za lečenje multiplog mijeloma i obično se uzima oralno. Talidomid zaustavlja razvoj kancerogenih ćelija tako što uništava krvne sudove koji su neophodni kancerogenim ćelijama za rast i razvoj.

Interferon alfa stimuliše imuni sistem da napada sve kancerogene ćelije koje su možda zaostale u koštanoj srži. Većini pacijenata kod kojih se javio multipli mijelom je potrebno po tri injekcije nedeljno.

Sve ove terapije imaju nuspojave.

Pacijentima je često potreban dodatni tretman za ostale simptome i komplikacije multiplog mijeloma. Tu obično spadaju bolovi u leđima, problemi sa bubrezima (nekada je potrebna dijaliza), infekcije koje se javljaju zbog manjka belih krvnih zrnaca, gubitak koštane mase i anemija.

Multipli mijelom prognoza

Multipli mijelom se može lečiti, ali retko kada se i potpuno izleči tako da je prognoza uvek jako loša. Obično pacijent živi između 45 i 60 meseci nakon postavljanja dijagnoze. Ako se javi samo jedan mijelom, on se lakše leči.

Mlađi pacijenti, ljudi sa normalnom funkcijom bubrega i oni koji su boljeg zdravlja, tj. nemaju nikakvih infektivnih bolesti, imaju mnogo bolje prognoze ali treba imati u vidu da je multipli mijelom jedna od najgorih vrsta raka.

[icegram campaigns=”8698″]